De mogelijkheden voor zonevreemde functiewijzigingen in landbouwgebied worden geactualiseerd, zo lezen we in het Vlaams Regeerakkoord. Deze aankondiging zorgt, samen met de vele ongunstige adviezen voor bestemmingswijzigingen, bij landbouwers voor heel wat onzekerheid. Vlaams parlementslid Lydia Peeters (Open Vld) dringt bij Vlaams minister van Omgeving Jo Brouns dan ook aan om zo snel mogelijk werk te maken van een duidelijk kader om zo de onzekerheid bij de landbouwers weg te nemen.

Landbouwers – vooral zij die de pensioenleeftijd naderen – maken zich zorgen over het bestaansrecht van hun bedrijfswoning na de stopzetting van de uitbating van hun landbouwbedrijf. Na de stopzetting wordt de bedrijfswoning immers zonevreemd. Vele landbouwers ervaren het als nagenoeg onmogelijk om deze woning dan nog te verkopen. Ook de bedrijfsgebouwen zelf raken na stopzetting van het bedrijf moeilijk herbestemd.

Ongunstige adviezen en beroepen
“Zowel landbouwers als niet-landbouwers kunnen nog steeds vergunningsaanvragen indienen. Een vergunningsaanvraag indienen is één zaak, maar daar een positief antwoord op krijgen, is een andere zaak”, aldus Lydia Peeters. In verschillende adviezen van het Agentschap voor Landbouw en Visserij die het parlementslid kon inkijken, wordt onder meer gesteld dat een leegstaande hoeve bij voorrang opnieuw een landbouwfunctie moet krijgen. Mocht dat niet lukken – en we weten dat dit nauwelijks lukt want we zien het aantal landbouwbedrijven gestaag dalen –, dan kan eventueel residentieel wonen worden toegelaten mits de stallingen worden gesloopt. Hierdoor dreigen heel wat authentieke vierkantshoeves teloor te gaan en/of hun karakter te verliezen. Bij het niet-respecteren van de ongunstige adviezen van het agentschap, wordt heel vaak beroep aangetekend door de administratie.

Lokale autonomie
Wat met de lokale autonomie? Zo vraagt Lydia Peeters zich bovendien als parlementslid én als schepen van Omgeving en Landbouw af. “Landbouwbedrijven bepalen ook voor een heel groot stuk ons landschap. Ik geloof nog altijd in de lokale autonomie. Lokale besturen zijn heel goed geplaatst om te beslissen of een bepaalde functiewijziging kan worden doorgevoerd, zowel van het hoofdgebouw of het woongedeelte als van de stallen. Geef dus wat vertrouwen aan de lokale besturen."

Actualisering kader 
In zijn reactie geeft minister Jo Brouns mee dat de mogelijkheid blijft behouden om in agrarisch gebied bedrijfsgebouwen een residentiële woonfunctie te geven. “Het kader hiervoor wordt geactualiseerd met als uitgangspunt het hanteren van specifieke kwaliteitseisen en het terugdringen van het ruimtebeslag. Het blijft dus wel degelijk mogelijk om bedrijfswoningen een residentiële woonfunctie te geven. Het is anderzijds van groot belang dat de bewoners zich bewust zijn en blijven van de agrarische omgeving waarin de woning zich bevindt. De gebiedseigen activiteiten moeten doorgang kunnen blijven vinden. Het regeerakkoord vermeldt in dat verband expliciet het geurkader”, aldus de minister.

Wanneer de actualisatie van het kader rond zal zijn, is echter nog niet duidelijk. “Snelle duidelijkheid is aangewezen, want zoals ook de minister bevestigt, moeten we naar een betere aanpak en betere oplossingen dan vandaag het geval is. Daarom is het cruciaal dat dit nieuwe kader inzake zonevreemde functiewijzigingen in landbouwgebied er best zo snel mogelijk is. Het een en ander moet verduidelijkt worden en er moet ook overleg komen met de administraties over het verdere verloop van zowel de adviezen als de beroepen die continu worden ingesteld”, zo besluit Lydia Peeters.

Lees het volledige verslag van de vraag om uitleg door Lydia Peeters in de commissie: Commissie voor Leefmilieu, Natuur en Ruimtelijke Ordening dinsdag 28 januari 2025, 14 uur | Vlaams Parlement