In de commissie Leefmilieu van 4 februari uitte Vlaams parlementslid Lydia Peeters haar bezorgdheid over de toepassing van de pluviale overstromingskaarten bij vergunningen. Hoewel deze kaarten enkel een informatieve functie hebben, leiden ze vaak tot ongunstige adviezen, beroepsprocedures en een weigering van omgevingsvergunningen. “Vaak wordt er verwezen naar pluviale kaarten, waarvan eigenaars van percelen nauwelijks op de hoogte zijn. Deze kaarten zijn echter nooit aan een openbaar onderzoek onderworpen en bevatten fouten”, aldus Lydia Peeters. Ze roept Vlaams minister van Omgeving Jo Brouns dan ook op tot meer transparantie en rechtszekerheid over deze kaarten.

Met het besluit van de Vlaamse Regering van 25 november 2022 werden een aantal wijzigingen doorgevoerd aan de regeling rond de watertoets. Zo werd verduidelijkt dat het om een advieskaart watertoets gaat, werd de informatieverplichting aangepast en de watertoetskaart geactualiseerd. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen  kaarten voor overstromingen vanuit de kust en fluviale en pluviale overstromingskaarten. Voor elk perceel dat volledig of deels valt binnen de contour van deze kaarten dient een advies gevraagd te worden in het kader van vergunningsaanvragen en geldt ook de informatieplicht bij verkoop of bij verhuur. In totaal gaat het op dit ogenblik om circa 1 miljoen percelen en een totale oppervlakte van 515.000 hectare waarvoor advies moet worden gevraagd.

Gebrek aan transparantie en rechtszekerheid over de pluviale kaarten
De pluviale kaarten, of de regenkaarten zoals ze in de volksmond genoemd worden, tonen de overstromingskans door hevige neerslag voor zowel het huidig als toekomstig klimaat. Lydia Peeters: "Die pluviale kaarten zijn louter op basis van hoogtemodellen opgemaakt. Men gaat uit van de redenering dat, als er een regenvlaag aankomt, lager gelegen terreinen onder water komen te staan en dat daardoor de bebouwbaarheid in het gedrang komt." Veel eigenaars van bouwkavels die onder die watertoetskaarten vallen, weten nauwelijks af van het bestaan van deze kaarten en dus ook niet van de watertoets en eventuele gevolgen voor hun vergunning. Er werd hierover ook nooit een openbaar onderzoek gevoerd.

Ongunstige adviezen en beroepsprocedures
Zoals ook bevestigd werd in de commissie door de minister zijn de kaarten louter ondersteunend en informatief voor de plannende en vergunningverlenende overheid. "In de praktijk stellen we evenwel iets anders vast. Zo geven deze pluviale kaarten heel vaak aanleiding tot ongunstige adviezen, tot een weigering van omgevingsvergunning en tot beroepsprocedures door het Departement Omgeving", aldus Lydia Peeters. 

Actualisering van de kaarten
De pluviale kaarten worden momenteel aan een actualisering onderworpen. Het moment dus om dus transparantie en rechtszekerheid te bieden. Gezien de klimaatuitdagingen dient de overheid uiteraard voorzorgsmaatregelen te nemen om mensen te beschermen tegen overstromingen. Maar als er extra lasten worden geïntroduceerd voor percelen, dan moeten deze ook duidelijk en vooraf kenbaar gemaakt worden. We mogen ons niet wegsteken achter de woningpas en de informatieplicht als informatiekanalen. Inspraak en transparantie zijn hier de boodschap, zo luidt het bij Lydia Peeters. Daarom roept ze de minister op om te zorgen voor meer transparantie en rechtszekerheid. Dat betekent ook dat dergelijke kaarten, waar juridische gevolgen aan gekoppeld worden, minstens in openbaar onderzoek zouden gaan.

Lees het volledige verslag van de vraag om uitleg door Lydia Peeters in de commissie:Commissie voor Leefmilieu, Natuur en Ruimtelijke Ordening dinsdag 4 februari 2025, 13.30 uur | Vlaams Parlement