Ouders vinden dat de omgeving rond de schoolpoort veiliger is geworden en schoolstraten zijn een goede maatregel om de verkeersveiligheid te verbeteren. Dat zijn twee conclusies uit een evaluatieonderzoek rond de Vlaamse subsidie voor veilige schoolomgevingen dat werd uitgevoerd door het Instituut voor Mobiliteit (IMOB) van de UHasselt in opdracht van de Vlaamse overheid. “Sinds 2019 kunnen lokale besturen een subsidieaanvraag indienen om de verkeersveiligheid in schoolomgevingen te verbeteren. Er werden in 1994 schoolomgevingen werken uitgevoerd, goed voor een investering van 12,6 miljoen euro. Het onderzoek geeft een inzicht op de genomen maatregelen, de impact daarvan én de aanpak van de lokale besturen. Samen met mijn administratie zal ik met de aanbevelingen aan de slag gaan om deze subsidie waar mogelijk te optimaliseren”, aldus Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters.

Iedere dag verplaatsen ongeveer één miljoen jongeren en ouders zich van en naar school. Het bevorderen van de verkeersveiligheid van het woon-schoolverkeer is één van de speerpunten van het Verkeersveiligheidsbeleid van bevoegd minister Lydia Peeters. Een cruciale stap in het verbeteren van deze verkeersveiligheid is het kwaliteitsvol inrichten van schoolomgevingen.

Sinds 2019 kunnen steden en gemeenten subsidies aanvragen voor projecten die de verkeersveiligheid in schoolomgevingen verhogen. Die subsidies zijn gericht op snel uitvoerbare maatregelen zoals verkeerssignalisatie en kleine infrastructurele maatregelen zoals de inrichting van een schoolstraat, de heraanleg van fiets- en voetpaden, markeringen en straatmeubilair. Minister Peeters introduceerde hiervoor een inspiratiebundel die alle mogelijke partners in dit verhaal kunnen gebruiken voor de inrichting van een verkeersveilige schoolomgeving. Het subsidiebedrag bedraagt maximaal 50% van de uitgaven die voor de subsidie in aanmerking komen, met een maximum van 25.000 euro (inclusief btw) per schoolomgeving. Ieder kalenderjaar kunnen lokale besturen 10 schoolomgevingen subsidies aanvragen.

Sinds 2019 werden er 235 subsidies toegekend aan lokale besturen voor aanpassingen aan 1994 schoolomgevingen, goed voor een totaalbedrag van 12.607.968,51 euro.

Onderzoek naar impact subsidie voor veilige schoolomgevingen

In 2023 werd in opdracht van het Departement Mobiliteit en Openbare Werken een onderzoek uitgevoerd door IMOB-UHasselt naar de subsidiewerking. Het onderzoek had als doel om een beter inzicht te verkrijgen van hoe de gesubsidieerde maatregelen hebben bijgedragen aan de verkeersveiligheid via de ervaren impact bij ouders, leerlingen, schoolmedewerkers en lokale overheden.

De ingediende subsidiedossiers werden grondig geanalyseerd en er werd een vragenlijst afgenomen bij leerlingen, ouders, scholen en lokale besturen. Om een meer diepgaand inzicht te krijgen van de lokale situatie werden een 30-tal locatiebezoeken en enkele thematische focusgroepen georganiseerd.

Deze totaalaanpak wordt ook door Prof Davy Janssens van IMOB-UHasselt, die het onderzoek mee coördineerde, geapprecieerd: "Niet alleen op inhoudelijk vlak maar ook methodologisch heeft deze studie tot interessante inzichten geleid omdat we dankzij deze gecombineerde aanpak (vragenlijsten, locatiebezoeken, analyse van subsidiedossiers) een vollediger en diepgaander beeld hebben kunnen verkrijgen op de diverse onderzoeksuitdagingen."

Algemene veiligheidsgevoel rond school is verbeterd

Over het algemeen geven ouders aan dat kinderen aan de school binnenlaten veiliger is geworden en dat ook het algemene verkeersveiligheidsgevoel door de subsidies verbeterd is. Volgens scholen is vooral een verbetering merkbaar bij oversteekplaatsen en rijbanen voor de schoolingang. Bij de impact van de maatregelen scoren schoolstraten goed.

Vlaams minister Lydia Peeters: “Uit het onderzoek blijkt ook dat er veel informatieve en sensibiliserende acties gebeuren om de verkeersveiligheid te bevorderen. Denk aan verkeerseducatie, praktische voetgangerslessen en fietsexamens, maar ook campagnes over bijvoorbeeld fietshelmen en fluohesjes. Ik moedig scholen en lokale besturen aan om hierop te blijven inzetten. De combinatie van gedrag, infrastructuur en handhaving heeft het grootste effect op de verkeersveiligheid.”

Populaire subsidie bij lokale besturen

Meer dan 70 % van de steden en gemeenten heeft minstens één keer gebruik gemaakt van het subsidieprogramma. De lokale besturen ervaren de aanvraagprocedure als laagdrempelig en zijn tevreden over de behandeling en ondersteuning bij hun aanvraag. Kleinere gemeenten vroegen echter om de werklast voor de subsidieaanvraag te verminderen. De Vlaamse overheid komt daar sinds begin dit jaar aan tegemoet doordat de subsidieprocedure nu volledig digitaal verloopt. Hierdoor worden lokale besturen bij de opmaak van de aanvraag beter geholpen.

Het merendeel van de dossiers (60%) betreft kleine ingrepen (<5000 euro), met op de eerste plaats ‘markeringen op het wegdek’, gevolgd door ‘attentieverhogende maatregelen’ (straatmeubilair zoals beugels, palen, popjes). Ook het plaatsen van verkeersborden was een populaire maatregel.

Aanbevelingen en verbeteringen

• Het onderzoek reikte aanbevelingen en verbeteringen aan om de subsidie te optimaliseren. Selectie van de aanbevelingen:
• Lokale besturen zijn het best geplaatst om te beslissen welke maatregelen de verkeersveiligheid verhogen aan de scholen op hun grondgebied. De Vlaamse overheid kan hen daarbij helpen door de keuze van maatregelentypen vooraf aan te bieden waaraan ze, voor de subsidieaanvraag, beleidsdoelstellingen kunnen koppelen.
• Het merendeel van de lokale besturen is voorstander om de uitvoeringstermijn van 6 maanden te verlengen naar 1 jaar of langer. De uitvoering kan dan gespreid worden.
• Uitbreiding van de omgeving, waarvoor een subsidie kan worden aangevraagd, tot een zone van minstens 500 meter van de schoolpoort (versus nu 100 meter).
• Blijvende aandacht voor initiatieven die de woon-schoolroute veiliger maken.
• Kennisuitwisseling verbeteren tussen scholen, burgers, oudercomités, maar zeker ook kinderen en hen betrekken bij de subsidieaanvraag.