Het Belang van Limburg | Vlaams minister van Financiën, Begroting en Energie Lydia Peeters (Open Vld) kan opgelucht ademhalen: ze heeft het kluwen rond de digitale meters en zonnepanelen ontward. Als dat niet was gelukt, dan was het ook gedaan met dromen van een nieuwe ministerpost. Dan was ze gewoon politiek dood.

De digitale meter wordt vanaf juli uitgerold. U hebt een oplossing gevonden voor de eigenaars van de zonnepanelen. Maar parlementslid Johan Danen (Groen) vraagt zich af of u daar wel juridisch advies voor hebt ingewonnen. Als iemand dit aanvecht voor het Grondwettelijk Hof bestaat de kans dat die gelijk krijgt. Klopt dat?

“We hebben al twee keer juridisch advies gekregen van de Raad van State over dat decreet. Als we dat een derde keer zouden vragen, dan zou die waarschijnlijk zeggen: we hebben dat al gedaan, zo zouden we alleen maar tijd verliezen.”

Energieregulator VREG wil niet dat eigenaars van zonnepanelen het principe van de terugdraaiende teller meenemen naar de digitale meters. Want behandel je eigenaars van zonnepanelen op een andere manier dan de rest. Of wat was het grootste knelpunt?

“Het probleem was dat de energieregulator autonoom is en dus zelf beslist over de distributienettarieven. Wij mogen dus niet zeggen dat voor die distributienettarieven ook het voordeel van de virtueel terugdraaiende teller geldt. Maar intussen is er een nieuwe Europese richtlijn over de regels voor de interne markt voor elektriciteit die een dezer dagen gepubliceerd wordt. Op basis van deze richtlijn kunnen wij wel aan de VREG richtsnoeren geven over de manier waarop zij in de toekomst die tarieven moeten berekenen.”

Die regeling is er gekomen via een amendement. Daarvoor had u ook de steun nodig van N-VA. U hebt moeten wachten tot parlementslid Andries Gryffroy terug was van een congres in het buitenland alvorens u de zegen kreeg? Hij moest eerst in Zaventem landen alvorens uw voorstel kon doorgaan?

“Ik had niet alleen de steun nodig van N-VA, maar ook van CD&V. Plots begonnen ze daar ook nog resoluties en andere dossiers aan te koppelen.”

Voor wat hoort wat?

“Ach, iedereen wil nog een waslijst aan resoluties goedgekeurd krijgen. Dat begrijp ik niet zo goed, want resoluties binden deze Vlaamse regering tot niets.”

Van wie was het idee om het dossier op deze manier te ontwarren?

“Van ons kabinet, met hulp dus van die Europese richtlijn.”

Op zich wel een slimme vondst: de VREG zegt dat je alle consumenten gelijk moet behandelen. Dus zeggen jullie: laat mensen kiezen en de zaak is ontmijnd? Gaat de VREG hiermee akkoord?

“In hun voorstel konden de mensen ook kiezen. Mondeling hadden ze dat ook zo toegezegd, maar eens op papier, bleek dat die overgang beperkt was tot eind 2020, maar dat was voor ons niet lang genoeg. Dus hebben we ons op de richtlijn gebaseerd. Mensen kunnen dus kiezen om in het huidige systeem te blijven, ook al krijgen ze straks een digitale meter. Die zal dan virtueel terugtellen. Of ze kunnen in het nieuwe systeem stappen waarbij ze een precieze berekening krijgen van wat ze van het net afnemen. Het is nu aan de VREG om die toekomstige tarieven aantrekkelijk genoeg te maken zodat mensen ook voor het nieuwe systeem kiezen.”

Johan Danen (Groen) gaat verder in dat kiezen: hij vindt dat mensen ook het recht moeten hebben om die digitale meter voorlopig te weigeren, want die kan toch niet overal tegelijk worden geplaatst. Er zijn namelijk mensen die zich zorgen maken om straling. Ook in zeer goed geïsoleerde huizen zou die meter niet altijd werken.

“Maar die oude meters worden niet meer gemaakt. Vergelijk het met een telefoon: vroeger had je een telefoon met een draaischijf, nu heeft iedereen een gsm waar je veel meer mee kan. En vanaf 2023 kunnen mensen een meter met kabels krijgen als ze dat willen.”

De consument kan dat verschil wel in zijn factuur voelen.

“Wel, in het totaal zijn er 368.000 mensen met zonnepanelen die zowel producent als consument zijn, vandaar dat we hen prosumenten noemen. Daarvan hebben 20.000 de simulatie uitgevoerd op de website van de VREG. Uit die cijfers blijkt dat voor zo'n 60 procent van deze prosumenten het nieuwe systeem voordeliger zou zijn en voor 40 procent dus slechter. Maar die simulatie moet nog bijgestuurd worden.”

Bijgestuurd? Klopt die simulatie dan niet?

“Jawel, maar die moet nog uitgebreid worden voor warmtepompen.”

Die juridische spitsvondigheid voor de digitale meters lijkt op die van de slooppremie voor oude huizen. Van Europa mag je de btw niet zomaar verlagen, dus compenseren jullie dat met een premie?

“Die premie is intussen al een groot succes. Ze is pas ingevoerd sinds 1 maart, en intussen hebben er al 314 mensen de premie aangevraagd.”

Jullie voorzitter Gwendolyn Rutten heeft een paar weken geleden in deze krant gezegd dat ze eigenlijk voor alles wat gerecycleerd is een btw-verlaging naar 6 procent wil. Maar dat zat niet meer in jullie klimaatcongres van vorige week?

“Dat heeft wel op tafel gelegen, maar dat zou te moeilijk zijn om in te voeren. We willen die 6 procent wel voor alle energiebesparende maatregelen.”

Een ander opvallende zaak is jullie CO2-taks. Een light-versie volgens Kristof Calvo (Groen).

“Die is alleen voor invoer van buiten Europa. Voor niet-Europese bedrijven die naar hier invoeren en die niet milieuvriendelijk produceren. Die moeten van ons een CO2-vignet betalen.”

Wat is eigenlijk nog het verschil tussen groen en blauw?

“Wij leggen de ambitie zo hoog mogelijk, maar we gaan toch voor een realistische aanpak.”

Maar zijn er - op de bedrijfswagens na - zoveel verschillen tussen jullie plannen? Sp.a-voorzitter John Crombez zegt dat als jullie aan elkaar vastklitten, jullie een even grote speler zijn als N-VA.

“In theorie zijn er gelijkenissen, maar je moet toch ook tot actie kunnen overgaan. Dat ontbreekt vaak bij Groen. Zo spreken ze van 80.000 jobs die erbij zouden komen door de klimaatmaatregelen. Maar ze blijven vaag over hoe ze aan dat cijfer raken.”

Dat cijfer komt uit een rapport van het Planbureau.

“Tja, ik heb geen analyse gemaakt van hun plannen, maar wij focussen op concrete acties en zaaien ook geen angst. Ze wijzen graag met het vingertje, wij geloven meer in de technologische vooruitgang.”

U klinkt heel positief. Zouden de bosbrossers ook positiever moeten zijn?

“De klimaatjongeren zeggen dat we te weinig doen, maar we doen eigenlijk al heel veel. We hebben zeer veel maatregelen, toch merk ik dat mensen die niet kennen. Onze opdracht is dus om mensen beter te informeren.”

U hebt eerder gezegd dat u burgers en jongeren wil betrekken bij het opstellen van een klimaatbegroting. Al mee bezig?

“Ze zijn al bij ons komen brainstormen en dan komt er al eens iets geks naar boven: een van de jongeren pleitte zelfs voor geboortebeperking.” ( lacht)

Brainstormen is iets anders dan een begroting opstellen.

“We werken met de verschillende ministers die hiervoor in de Vlaamse regering bevoegd zijn, aan de samenstelling van een expertenpanel voor het klimaat. We bekijken of we de jongeren daarin een rol kunnen geven. We moeten in elk geval blijven praten met die jongeren.”

Maar de vooruitzichten voor het klimaat zijn nog altijd slecht. We zullen de klimaatdoelstellingen niet halen.

“Ik geloof wel dat we doelstellingen voor hernieuwbare energie zullen halen, alles wijst daar op. Tegen eind 2020 zullen we in Vlaanderen 10,34 procent van onze geproduceerde energie uit hernieuwbare bronnen halen.”

Jullie Open Vld'ers klinken altijd zo optimistisch. Moet dat van Gwendolyn Rutten?

“Nee, maar positivisme werkt wel. Sinds februari hebben al 300 mensen een premie voor een warmtepompboiler aangevraagd. Of kijk naar ons energiepeil. Telkens we dat verstrengen, zegt iedereen: dat lukt niet. Maar we merken dat het gemiddelde energiepeil voor nieuwbouwwoningen in Limburg bijvoorbeeld al op 24 ligt, beter dan de 30 die we vragen vanaf 2021. Ook omdat je fiscale steun krijgt en bijvoorbeeld 5 jaar geen of 50 procent minder onroerende voorheffing betaalt.”

Maar als je aan jongeren zegt dat we die klimaatdoelstellingen zullen halen, dan moet je die belofte ook nakomen. Een brainstorm met jongeren is nog geen klimaatbegroting.

“Nee, maar die begroting zit nog op het niveau van de regering. Tijdens de laatste vergaderingen met de verschillende kabinetten is vooral over dat expertenpanel nagedacht. Maar we zitten twee maanden voor de verkiezingen, ik weet niet of het realistisch is om nog te zeggen wat de volgende regering moet doen.”

En dat expertenpanel, komt dat er wel nog?

“Ik denk het wel. We moeten de modaliteiten verfijnen.”

Laten we het eens hebben over hét klimaatonderwerp van de afgelopen week: de bedrijfswagens. Jullie willen dat die tegen 2028 allemaal elektrisch zijn. Is die datum haalbaar? Want dat is niet meer lang. U gelooft zelf dat tegen eind 2020 7,5 procent van het marktaandeel elektrisch zal zijn. Zal dat lukken?

“In 2018 zaten we de eerste drie kwartalen op 0,6 procent elektrische auto's, het laatste kwartaal al aan 1,9 procent. Dus nog vijf procent te gaan dus. Hyundai had tijdens het Autosalon alleen al 200 elektrische auto's verkocht, als elk bedrijf dat kan zeggen, dan komen we er.”

Bedrijven zijn geïnteresseerd in die bedrijfswagens omdat die 120 procent fiscaal aftrekbaar zijn, al zakt dat naar 100 procent, wat trouwens nog veel is. Hebben jullie geen schrik voor het effect van de Turteltaks: dat mensen boos worden omdat ze uiteindelijk betalen voor de elektrische salariswagen van hun buur?

“Als de salariswagens straks elektrisch worden, dan komen die ook op de tweedehandsmarkt waardoor we een vergroening krijgen van ons wagenpark. Leg je dan ook nog eens zonnepanelen op je dak en gebruik je je auto voor de opslag van elektriciteit, dan is dat goed voor het milieu.”

Is het voorstel van Groen om salariswagens om te zetten in mobiliteitsbudget een slecht idee?

“Nee, maar je kan salariswagens niet afschaffen, want dan zou je mensen hun loon afpakken.”

Dat hoeft toch niet? U kan ze ook het geld netto geven.

“Maar hoe raak je van Limburg in Brussel? Openbaar vervoer is er nauwelijks.”

Misschien kan u wie woont op een plek zonder openbaar vervoer, een fiscaal voordeel geven?

“Maar dan ga je in tegen het gelijkheidsbeginsel.”

De verkiezingen komen er aan, hoeveel stemmen wil u halen? Wanneer heeft u een goed rapport?

“In 2018 hebben we in de gemeenten en steden goed gescoord: we hebben gemiddeld 18,6 procent gehaald. Dat is 2 procent meer dan bij vorige lokale verkiezingen.”

Maar jullie komen niet in elke gemeente op. Wat is jullie score voor de provincieraad?

“Voor de provincieraad was dat 12,7 procent. Ongeveer evenveel als we in 2014 gehaald hebben met de Limburgse lijst (12,07 procent) voor het Vlaams parlement en die van de Kamer (12,39 procent).”

Jullie hebben vooral goed onderhandeld, waardoor jullie in veel gemeentebesturen zitten. Maar wat vooral grappig is, is dat Open Vld ineens een vrouwenpartij is geworden. De Croo schrijft een feministisch boek, je hebt de witte konijnen Sihame El Kaouakibi, filosofe Alicja Gescinska, Goedele Liekens, Lynn Wesenbeek. Zijn jullie een vrouwenpartij?

“Dat kan ik alleen maar toejuichen. Gwendolyn heeft al gezegd dat ze overal gendergelijkheid wil: op de lijsten, in de regering. Daardoor ben ik misschien ook minister geworden, maar dat is toch niet de enige reden.”

Bent u eigenlijk voor gendergelijkheid?

“Ik ben daar zeker niet tegen, maar het is vreemd dat we het daarover hebben. De hele maatschappij bestaat voor de helft uit vrouwen. Dinsdag in de commissie viel het me trouwens op dat het debat over de digitale meters alleen door mannen werd gevoerd.”

Bent u ook een feministe? Zoals De Croo?

“Niet overdreven.”

Deze regering heeft zich gepresenteerd als een investeringsregering. Maar de SERV (de Vlaams sociaal economische raad waarin werkgevers en werknemers zijn vertegenwoordigd) vindt dat de Vlaamse regering geen plan van aanpak heeft. Ze vraagt ook een overkoepelend infrastructuurplan en een lijst met prioriteiten.

“We hebben een begroting in evenwicht en we hebben veel geïnvesteerd in zorg en in infrastructuur.”

Maar het zal niet genoeg zijn. Het basisonderwijs alleen al vraagt voor volgende legislatuur 900 miljoen extra, de wachtlijst wegwerken in de zorg zou ook meer dan een half miljard kosten.

“Bij elk plan moeten we bekijken of dat realistisch is. We kunnen natuurlijk ook veel leningen aangaan, maar dan zadel je de volgende generaties op met schulden.”

De SERV vraagt investeringen die ook iets opbrengen. Europa vraagt ook meer investeringen in infrastructuur.

“Als de budgettaire ruimte er is…”

Die is er. Jullie hebben 390 miljoen over.

“Dat geld is gebruikt voor schuldafbouw. In het begin van de legislatuur wordt er altijd weinig geïnvesteerd, op het einde meer. Dat heeft ook te maken met de processen die je moet doorlopen. Bij de lokale besturen is dat ook zo. Als je sneller zou werken, dan zou je ook meer kunnen investeren.”

Wat is uw belofte aan uw kiezers? Wat is uw prioriteit?

“Ik pleit in elk geval voor een betrouwbare overheid die zorgt voor rechtszekerheid. Zo moeten de transitie in ruimtelijke ordening uitrollen. Maar een overheid moet wel betrouwbaar zijn en mensen rechtszekerheid geven. Daarom vind ik dat instrumentendecreet zo belangrijk. Want dat geeft de mensen rechtszekerheid: ze krijgen 100 procent schadevergoeding. Dat moet volgende keer dus opnieuw op tafel komen.”

Is het niet erg dat al die dossiers die gekoppeld zijn aan de betonstop verschoven zijn naar de volgende regering? Het advies van de Raad van State was vernietigend, hadden jullie dat niet zien aankomen? Daar is dan al zo lang aan gewerkt.

“Ik was niet tevreden over de vorige procedure voor de boskaart en ook van de nieuwe was ik niet 100 procent overtuigd. Het 'instrumentendecreet' was wel volledig af, maar in juli heeft men beslist om vier decreten aan elkaar te koppelen. Dat het decreet op de 'bestemmingsneutraliteit' er nu niet komt, is jammer. Want zo kon je makkelijker investeren in hernieuwbare energie omdat de bestemming van een stuk grond niet meer meespeelt. Maar ik ben wel blij dat de regelluwe zones er zijn gekomen. Daardoor kan bijvoorbeeld EnergyVille in Genk meer experimenteren, zonder dat dit botst met de huidige wetgeving. De woonuitbreidingsgebieden en de boskaart waren geen goede decreten. Dus als men die er door wil krijgen, moet men ook geld op tafel leggen. Rechtszekerheid en eigendomsrecht zijn voor mij heel belangrijk.”

Welke dossiers wil u nog afronden?

“We komen met een energie-expertisecentrum voor lokale besturen. We willen hen meer ondersteuning geven over de energiemaatregelen die ze kunnen nemen voor hun eigen gebouwen en hun eigen wagenpark. Dat doen we op vraag van VVSG zelf. Zodat ze zelf een versnelling hoger kunnen schakelen. Ze krijgen begeleiding op maat.”

“Verder is de regeling voor het noodkoopfonds bijna klaar, dat is al goedgekeurd in de commissie. Dat ondersteunt mensen die het financieel moeilijk hebben om toch energiezuinige maatregelen te nemen. Ze krijgen daarvoor hulp van het OCMW. Pas na 20 jaar of als de noodkoper verhuist of een andere woning koopt, moeten ze dat budget terugbetalen.”